Kryzys Rzeczypospolitej


Władcy w tym okresie
Władysław IV Waza (1632-1648)
Jan Kazimierz Waza (1648-1668)
Michał Korybut Wiśniowiecki (1668-1673)
Jan III Sobieski (1674-1696)
1. Wojny w połowie XVII w.
1648-1654 powstanie Chmielnickiego
1654-1667 wojna z Rosją
1655-1660 wojna ze Szwecją (Potop szwedzki)
2. Walka z Rosją o Ukrainę
1654 ugoda perejasławska (Kożacy oddają Ukrainę pod władanie cara)
– najazd rosyjski na Ukrainę i Litwę (zdobywają Wilno)
– zwycięstwo wojsk polsko-tatarskich pod Ochmatowem 1655
Potop szwedzki spowodował wstrzymanie wojny polsko-rosyjskiej
Wznowienie działań wojennych
– 1660 zwycięskie dla RP bitwy pod Połonką i Cudnowem
– wyparcie Rosjan z Litwy
Rozejm w Andruszowie 1667 r. (warunki potwierdzone pokojem Grzymułtowskiego – Moskwa 1686 r.). Postanowienia – Rzeczpospolita utraciła na rzecz Rosji:
– ziemię smoleńską
– ziemię siewierską
– ziemię czernihowską
– lewobrzeżną (wschodnią) Ukrainę z Kijowem i Zaporoże
3. Kwestie ustrojowe
1652 poseł Władysław Siciński zerwał sejm przy użyciu liberum veto
elekcja vivente rege – za życia króla (próbował wprowadzić Jan Kazimierz)
4. Wojny z Turcją
Po abdykacji Jana Kazimierza królem został Michał Korybut Wiśniowiecki
1672 – atak turecki na RP
– zdobyli Kamieniec Podolski, zajęli prawobrzeżną Ukrainę
Kamieniec Podolski
Kamieniec Podolski nocą
oblężenie
Pogrzeb Wołodyjowskiego. Sobieski rusza pod Chocim
– rozejm w Buczaczu – utrata województw: bracławskiego, podolskiego, kijowskiego. Polska ma zapłacić haracz
– sejm nie uznaje haniebnego rozejmu i uchwala podatki na wojsko
1673 hetman wielki koronny Jan Sobieski odnosi wielkie zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem
– umiera Michał Korybut Wiśniowiecki i szlachta podczas wolnej elekcji obiera królem Jana III Sobieskiego (1674)
1683
– sojusz z Habsburgami (Austria)
– najazd turecki na Austrię i oblężenie Wiednia
12 IX 1683 bitwa pod Wiedniem (odsiecz wiedeńska, wiktoria wiedeńska)
– król Jan III Sobieski wyrusza z odsieczą
– obejmuje dowództwo nad całością sił (wojska RP, cesarskie, książąt Rzeszy)
– ostatnie wielkie zwycięstwo husarii nacierającej ze wzgórza Kahlenberg (które warto odwiedzić będąc w Wiedniu)
– pokonane zostały wojska tureckie dowodzone przez wielkiego wezyra Kara Mustafę
Liga Święta (przeciwko Turcji)
– RP
– Austria
– papiestwo
– Wenecja
– Rosja
Pokój w Karłowicach 1699 r.
– RP odzyskała utracone ziemie (województwa: bracławskie, podolskie, kijowskie)
– Austria zdobyła resztę Węgier
5. Skutki wojen
Skutki wojen z Kozakami
Skutki wojen ze Szwecją
Skutki wojen z Rosją
Skutki wojen z Turcją